مطالعه تطبیقی شاخص های کیفیت زندگی در محلات اسکان غیررسمی و برنامه ریزی شده (نمونه موردی : شهر زنجان : محلات اسلام آباد و کارمندان)

در روند جهانی شدن و شهرنشینی نوین که به تمرکز فقر و غنا در شهرها گرایش دارد، خلا ناشی از ناکارآمدی طرح ها توسعه ی شهری در جهت توزیع فضایی نامطلوب دستاوردهای توسعه در محلات شهری امکان بروز الگوهای سکونتگاههای غیررسمی و برنامه ریزی شده را ارائه می هد. بدین ترتیب بروز نابرابری ها و شکل گیری سکونتگاههای غیررسمی و برنامه ریزی شده در سطح شهر بررسی و مقایسه تطبیقی کیفیت زندگی را ملزوم می کند. شکل گیری ، رشد و گسترش مفهوم کیفیت زندگی طی نیم قرن اخیر آن را به مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث جهانی و مسائل انسانی تبدیل کرده است بطوری که امروزه در کنار مفاهیم توسعه پایدار، مفهوم کیفیت زندگی مطرح شده است. آنچه این پژوهش در پی آن است مقایسه تطبیقی کیفیت زندگی در اسلام آباد به عنوان محله غیررسمی و کارمندان به عنوان محله برنامه ریزی شده شهر زنجان براساس شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی، کالبدی و زیست محیطی است. روش تحقیق رساله توصیفی و تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی (پیمایشی) است. جهت بررسی تطبیقی شاخص های کیفیت زندگی از مدل vikor، ahp و جهت آزمون فرضیات از آزمون های توصیفی نظیر میانگین و آزمون های استنباطی کای دو (chi – squre) و پیرسون (pearson correlation) استفاده شده است. شهر زنجان با 386851 نفر جمعیت در سرشماری 1390 به عنوان اولین و بزرگ ترین نقطه شهری استان، یکی از شهرهای میانه اندام کشور محسوب می شود. محلات این شهر از این قاعده استثنا نبوده و نابرابری های شاخص های کیفیت زندگی در سطح محلات شهر زنجان به خصوص اسلام آباد و کارمندان، برنامه ریزان و مدیران شهری را بر این داشته با توزیع عادلانه در سطح شهر توجه ویژه ای داشته باشند. نتایج پژوهش حاکی از این است که اولاً بررسی تطبیقی بر اساس مدلها نشان از وضعیت نامطلوب شاخص ها در محله اسلام آباد نسبت به محله کارمندان دارد و میزان اختلاف در شاخص های اقتصادی و کالبدی چشمگیر است. ثانیاً ارتباط متقابل و معناداری میان شاخص ها در محلات مذکور وجود دارد به عبارتی با تغییر هر کدامیک از شاخص ها کیفیت زندگی آن ها نیز تغییر می یابد. ثالثاً بررسی و مقایسه سرانه ی کاربری ها با استانداردها، دسترسی به کاربری های حیاتی محله و میزان رضایت ساکنین از عملکرد مدیران و برنامه ریزان شهری تفاوت ها و نابرابری ها را نشان می دهد. بنابراین باید نگاه های گزینشی را از میان برداشت و جهت بهبود و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان براساس ظرفیت های محلات برنامه ریزی های مطلوبی ارائه کرد.